[ Pobierz całość w formacie PDF ]
przedtem; ale wtedy przede wszystkim i najwięcej śpiewają; z radości, że mają odejść do boga,
któremu przecież służą. A ludzie, ponieważ się sami śmierci boją, roznoszą fałszywe wieści i o
łabędziach. I mówią, że one płaczą, że one z bólu śpiewają przed śmiercią, a nie liczą się ludzie z tym,
że żaden ptak nie śpiewa, kiedy głodny albo mu zimno, albo mu inny jaki ból dokucza; nawet słowik,
nawet jaskółka i dudek, o których mówią, że z bólu płacząc śpiewają. Ja ma wrażenie, że ani one nie
płaczą śpiewem, ani łabędzie. Tylko myślę, że to przecież ptaki Apollona,
więc mają wieszczy dar i z góry wiedzą, jak tam dobrze w Hadesie; toteż śpiewają i cieszą się w tym
dniu osobliwie, więcej niż kiedy. Ja uważam, że tak samo jak łabędzie służę temu samemu bogu i nie
gorszy od nich dar wieszczy od swojego pana dostałem; więc i z nie mniejszą otuchą niż one z życia
odchodzę. Toteż trzeba mówić i pytać, o co tylko chcecie, póki pozwala ateńskie Kolegium Jedenastu.
- Dobrze mówisz - powiada Simiasz. - Ja ci powiem, co mi nastręcza wątpliwości, i on także, czego
niepodobna przyjąć w tym wywodzie. Bo mnie się zdaje, Sokratesie, być może, tak samo jak i tobie, że
o takich rzeczach wiedzieć coś jasnego w obecnym życiu albo w ogóle nie można, albo niezmiernie
trudno. A cokolwiek się o tym mówi, to na wszelkie sposoby trzeba brać krytycznie i jeśli się nie jest
pozbawionym wszelkiej energii, nie ustawać, póki ze wszech stron rzecz rozpatrując sił człowiekowi nie
zabraknie. W tych sprawach przecież trzeba do jednego dojść: albo się dowiedzieć, jak to jest, czy
wpaść na to, albo jeśli to niemożliwe, przyjąć z tego, co ludzie o tym mówią, to, co najlepsze i co
najtrudniej obalić, i na tym płynąć jak na desce; może się i tak życie przepłynie, jeśli kogoś nie stać na
bezpieczniejszy i mocniejszy statek, względnie jakąś boską myśl. Tak więc i teraz ja przynajmniej nie
będę się wstydził pytać, skoro ty na to pozwalasz; przynajmniej nie będę sobie pózniej robił wyrzutów,
żem teraz nie powiedział tego, co sobie myślę. Bo ja, Sokratesie, kiedy i sam u siebie, i razem z nim to
roztrząsam, wydaje mi się, że to, co się powiedziało, nie jest zupełnie w porządku.
Na to Sokrates: Może być - powiada - że ci się słusznie zdaje, przyjacielu. Tylko powiedz, co właściwie
nie jest w porządku?
- To, moim przynajmniej zdaniem: zupełnie tak samo przecież mógłby ktoś mówić o harmonii, o lirze i
o strunach, że harmonia jest czymś niewidzialnym i bezcielesnym, i przepięknym, i boskim w lirze
dobrze nastrojonej, a lira sama i jej struny to ciała i rzeczy cielesne, złożone i do ziemi zbliżone, i
spokrewnione z tym, co śmiertelne. Więc gdyby ktoś albo lirę połamał, albo poprzecinał czy pozrywał
struny i potem by ktoś dowodził tak samo jak ty, że koniecznie musi jeszcze istnieć ta harmonia i nie
mogła zginąć, bo niby to nie sposób, żeby lira jeszcze istniała, mimo że struny zerwane, te struny
śmierci podległe, a harmonia, spokrewniona i z natury swej podobna do tego, co boskie i nieśmiertelne,
miałażby ginąć prędzej niż to, co umiera? Nie, powiedziałby; musi jeszcze gdzieś istnieć harmonia
sama i prędzej to drewno i te struny pogniją, zanim jej się cokolwiek stanie. A tu, Sokratesie, ja
przynajmniej mam wrażenie, że i ty sam masz to na myśli, że my duszę uważamy za coś w tym
rodzaju. Podczas gdy ciało nasze trzyma w napięciu i spaja ciepło, zimno, suchość, wilgoć i inne tym
podobne rzeczy, dusza nasza jest mieszaniną i harmonią tych czynników; o ile one są dobrze ze sobą
zmieszane i w pewnej mierze.
Otóż jeśli dusza jest właśnie pewnego rodzaju harmonią, to jasna rzecz, że jeśli napięcie naszego ciała
osłabnie poniżej pewnej miary lub się nadmiernie zwiększy pod wpływem chorób czy innych nieszczęść,
dusza musi natychmiast ginąć, chociaż jest najbardziej boska; podobnie jak i inne harmonie między
dzwiękami czy w jakichkolwiek dziełach rąk ludzkich zawarte - tylko szczątki ciała w każdym wypadku
trwają, póki nie spłoną lub nie zgniją. Otóż zobacz, na taką myśl co powiemy, jeżeliby ktoś uważał, że
dusza jest mieszaniną tego, co się w ciele dzieje, i pierwsza ginie w chwili tak zwanej śmierci? Zrobił
wielkie oczy Sokrates, jak on to nieraz miał zwyczaj, uśmiechnął się i: Słusznie mówi Simiasz,
doprawdy - powiada. - Więc jeżeli ktoś z was jest teraz w mniejszym kłopocie niż ja, czemu nie
odpowiada? Zdaje się, że on się niezle wziął do tej rzeczy. Ale myślę, że przed odpowiedzią potrzeba
najpierw Kebesa posłuchać, co znowu on tym wywodom zarzuca, abym się tymczasem zastanowił, co
mam na to powiedzieć. Jak wysłucham, to albo się zgodzę z nimi, jeżeli usłyszę, że śpiewają w tonie, a
jeśli nie, to już będę bronił swojej myśli. Więc powiedz no, Kebesie, co ciebie znowu tak w tym
zaniepokoiło, że ci uwierzyć trudno?
- Już mówię - powiedział Kebes. - Mnie się zdaje, że cały dowód nie ruszył w ogóle z miejsca i jest w
[ Pobierz całość w formacie PDF ]